Autorka podjęła badania nad tańcami narodowymi. Za istotę ich fenomenu uznała korelacje kultury i narodu. Taka perspektywa pozwoliła lepiej zrozumieć wagę zagadnienia, rzuciła też nowe światło na taniec jako wytwór wielowiekowej, zbiorowej ludzkiej działalności. Długotrwała koegzystencja kultury i narodu w bezpaństwowej rzeczywistości wyniosła na wyżyny byt o wielkim potencjale emocjonalnym i artystycznym. Dała impuls do skrystalizowania się specyficznej formy kulturowej, jaką były polskie tańce narodowe. Funkcjonowały one na różnych płaszczyznach nie tylko jako dzieła artystyczne integrujące pokolenia, ale także jako element sprzeciwu wobec polityki zaborców, odzwierciedlając najgłębszy wyraz umiłowania tego, co narodowe.
Załamanie się dziejów państwa uwolniło prawdziwe polskie wartości, przymioty ducha i godność. Bezosobowego i stabilnego „ducha narodu-, kojarzonego także z ,,siłą", ewokowały właśnie tańce narodowe oraz pieśni w rytmie polonezów mazurków i krakowiaków. W sposób wyrazisty i doskonały wyraził się on w ogromnym bogactwie różnych sztuk: muzyce instrumentalnej i operowej, literaturze oraz plastyce. Na polu tańca obecny był w baletach przepojonych narodową tematyką. Tańce narodowe przetrwały epokę utraty państwowości, wyzwoliły się z dramatycznych dziejów i duchowo-moralnych konotacji. Nie straciły przy tym na swej odrębności, stając na najwyższym poziomie kultury europejskiej. We wszystkich fazach ich ewolucji towarzyszył im uniwersalizm w nierozerwalny sposób związany ze wspólnotą, z różnorodnością środków artystycznych i bogactwem kulturowej tradycji.
Tańce narodowe były i pozostaną kwintesencją umiłowania wolności. Czy na przestrzeni lat rola, jaką odegrały, uległa deprecjacji? Odpowiedź jest negatywna. Są one dziedzictwem kultury narodowej, uosobieniem trzech wartości - prawdy, dobra i piękna. Pamięć o tańcach narodowych jest zobowiązaniem dla przyszłych pokoleń. Postulat o częstszy z nimi kontakt nigdy nie powinien stracić na aktualności.
Dr Klaudia Carlos-Machej
pedagog tańca, choreograf, adiunkt w Zakładzie Tańca UMFC. Autorka artykułów na temat kultury tanecznej publikowanych m.in. w czasopiśmie Edukacja Filozoficzna (2004, 2009, 2016) oraz książki dotyczącej morfologii ruchu Domowy fitness (Poznań 2007). Specjalizuje się w polskich tańcach narodowych i tańcach charakterystycznych. Dziennikarka, popularyzatora sztuki tańca, współtwórca programów telewizyjnych Pokochać taniec i Infokultura (TVP).
